Ustalanie przez Prezesa UOKiK kar dla przedsiębiorców – nowe zasady

W związku z implementacją tzw. dyrektywy ECN+ dotyczącej zwiększenia skuteczności egzekwowania prawa konkurencji Prezes UOKiK opublikował nowe wyjaśnienia w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych w sprawach związanych z zawarciem porozumienia ograniczającego konkurencję i nadużywania pozycji dominującej.

Wyjaśnienia co prawda nie są prawnie wiążące, jednak prezentują sposób, w jaki UOKiK będzie ustalał wysokość kwoty służącej wymiarowi kary, a ewentualne odstępstwa od nich będą uzasadniane.

Wyjaśnienia stosuje się do spraw, w których postępowanie antymonopolowe zostało wszczęte po 1 stycznia 2024 r.

Maksymalna wysokość kar

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10 % obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca, choćby nieumyślnie dopuścił się m.in. praktyk ograniczających konkurencję.

Natomiast w przypadku stwierdzenia, że na przedsiębiorcę, który dopuścił się praktyki ograniczającej konkurencję, był wywierany decydujący wpływ przez innego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców, Prezes UOKiK może nałożyć łączną karę pieniężną na tego przedsiębiorcę i na przedsiębiorcę lub przedsiębiorców wywierających na niego decydujący wpływ.

W przypadku prowadzenia postępowania zarówno przeciwko przedsiębiorcy, który wywierał decydujący wpływ, jak i przedsiębiorcy, na którego wpływ ten był wywierany, wymierzona zostanie im łączna kara pieniężna, chyba że okoliczności sprawy dadzą podstawy do nałożenia dwóch lub więcej kar pieniężnych, a nie kary łącznej.

Określając wysokość kary pieniężnej, Prezes Urzędu przeanalizuje, w odniesieniu do takich przedsiębiorców, przesłanki wymiaru kary łącznie, a następnie wymierzy im jedną karę, przy czym, jeżeli stan faktyczny danej sprawy będzie stwarzał podstawy do nałożenia dwóch lub więcej kar pieniężnych, a nie łącznej kary pieniężnej, to Prezes Urzędu poinformuje o tym strony przed wydaniem decyzji.

Określając wysokość kary Prezes UOKiK będzie brać pod uwagę m.in. okoliczności naruszenia przepisów z ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, uprzednie jej naruszenia, okres, stopień i skutki rynkowe naruszenia oraz okoliczności łagodzące i obciążające.

Kwota wyjściowa i bazowa

Ustalając wysokość kary, Prezes UOKiK ustalał będzie kwotę wyjściową, a następnie kwotę bazową. Kwoty te odnosić się będą do jednego roku naruszenia.

Kwota wyjściowa będzie stanowiła odsetek relewantnego obrotu przedsiębiorcy lub przedsiębiorców, którym wymierzona ma zostać kara pieniężna. Kwota ta zostanie określona przez wskazanie odsetka z przedziału od 0,01% do 3% relewantnego obrotu.

Przez „relewantny obrót” należy rozumieć całkowity obrót, w rozumieniu art. 106 ust. 3 u.o.k.k., osiągnięty przez przedsiębiorcę lub przedsiębiorców, będących bezpośrednimi uczestnikami naruszenia, w ostatnim roku kalendarzowym okresu naruszenia, ustalonego w decyzji kończącej postępowanie, za który przypisywana jest odpowiedzialność i nakładana jest kara.

Kwota wyjściowa będzie stanowiła odsetek „relewantnego obrotu” przedsiębiorcy, któremu ma zostać wymierzona kara. Kwota ta będzie stanowiła swoisty „punkt wyjścia” dla wyliczenia finalnej kary, po rozważeniu następnie okoliczności łagodzących i obciążających.

W przypadku naruszeń trwających dłużej niż rok kwota bazowa będzie odpowiednio powiększana. Prezes UOKiK będzie mnożyć kwotę bazową przez liczbę pełnych lat uczestnictwa w naruszeniu, za które nakładana jest kara. Jeżeli w ostatnim rozpoczętym roku naruszenia, czas naruszenia będzie wynosił więcej niż 6 miesięcy, to mnożnik zostanie powiększony 0,5.

Okoliczności łagodzące i obciążające

Wyjaśnienia wskazują również na katalog ewentualnych okoliczności łagodzących i obciążających, które będą oceniane łącznie. Co ciekawe, katalog okoliczności łagodzących jest otwarty (Prezes Urzędu w odpowiednio uzasadnionych przypadkach może wziąć pod uwagę inne okoliczności łagodzące niż te wskazane w wyjaśnieniach), katalog okoliczności obciążających jest natomiast zamknięty.

Jako okoliczności łagodzące traktowane są m.in.:

1. dobrowolne usunięcie skutków naruszenia;

2. zaniechanie przez przedsiębiorcę stosowania praktyki ograniczającej konkurencję przed wszczęciem postępowania antymonopolowego, bądź niezwłocznie po jego wszczęciu;

3. podjęcie z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia lub usunięcia jego skutków;

4. współpraca z Prezesem Urzędu w toku postępowania, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania;

5. bierna rola w naruszeniu zakazu zawierania porozumień ograniczających konkurencję, w tym unikanie przez przedsiębiorcę wprowadzenia w życie postanowień porozumienia ograniczającego konkurencję;

6. działanie pod przymusem ‒ w przypadku naruszenia zakazu porozumień ograniczających konkurencję.

Natomiast jako okoliczności obciążające traktowane są m.in.:

1. rola lidera lub inicjatora porozumienia ograniczającego konkurencję lub nakłanianie innych przedsiębiorców do uczestnictwa w tym porozumieniu ‒ w przypadku naruszenia zakazu porozumień ograniczających konkurencję;

2. przymuszanie, wywieranie presji lub stosowanie środków odwetowych w stosunku do innych przedsiębiorców lub osób, w celu wprowadzenia w życie lub kontynuowania naruszenia;

3. dokonanie uprzednio podobnego naruszenia;

4. umyślność naruszenia.

Zespół COGENTS