Niniejszy artykuł został przygotowany na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej jako: u.p.z.p.).
W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu tzw. ustawa krajobrazowa, samorządy gminne zyskały kompetencje do przyjęcia uchwały w sprawie lokalizacji reklam, obiektów małej architektury i ogrodzeń tzw. uchwały reklamowej oraz otrzymały dodatkowy, obok miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, instrument planistyczny, pozwalający na uporządkowanie przestrzeni publicznej.
Czy wprowadzenie nowego narzędzia do kształtowania ładu wpłynęło na poprawę estetyki przestrzeni miejskich? Co może być przedmiotem uchwały reklamowej oraz jaka jest procedura jej uchwalania?
Odpowiedzi na powyższe pytania znajdą Państwa w niniejszym opracowaniu.
PRZEDMIOT REGULACJI
Ogólny przedmiot uchwały reklamowej określa treść art. 37 a u.p.z.p. zgodnie z którym: „Rada gminy może ustalić w formie uchwały zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane.”
Powyższa regulacja oprócz licznych odwołań do definicji ustawowych zawartych w u.p.z.p., jak również innych aktach prawnych m.in. w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (dalej jako: Prawo budowlane), wprowadza również wiele pojęć wymagających dokładnej analizy semantycznej. Aby w pełni zrozumieć zakres jaki może regulować uchwała reklamowa, należy w pierwszej kolejności przybliżyć znaczenie użytych zwrotów.
Zgodnie z art. 3 pkt 4 Prawa budowlanego przez obiekt małej architektury należy rozumieć niewielkie obiekty, a w szczególności obiekty:
kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury,
posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,
użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki.
Kolejne pojęcia użyte w art. 37 u.p.z.p tj. tablica reklamowa oraz urządzenie reklamowe zostały zdefiniowane na gruncie art. 2 pkt 16b – 16d u.p.z.p. i oznaczają:
Tablica reklamowa - przedmiot materialny przeznaczony lub służący ekspozycji reklamy wraz z jego elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, o płaskiej powierzchni służącej ekspozycji reklamy, w szczególności baner reklamowy, reklamę naklejaną na okna budynków i reklamy umieszczane na rusztowaniu, ogrodzeniu lub wyposażeniu placu budowy, z wyłączeniem drobnych przedmiotów codziennego użytku wykorzystywanych zgodnie z ich przeznaczeniem.
Urządzenie reklamowe - przedmiot materialny przeznaczony lub służący ekspozycji reklamy wraz z jego elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, inny niż tablica reklamowa, z wyłączeniem drobnych przedmiotów codziennego użytku wykorzystywanych zgodnie z ich przeznaczeniem.
Przepisy prawa nie definiują natomiast pojęcia ogrodzenia, przy czym należy mieć na uwadze, że ogrodzenia zaliczają się do kategorii urządzeń budowlanych opisanych w art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego i rozumianych jako: „Urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki.”
PROCEDURA UCHWALANIA
I. Procedura uchwalania uchwały reklamowej
Z uwagi na wpływ uchwały reklamowej na prawa właścicieli nieruchomości, ustawodawca określił szczegółowe wymagania, jakie muszą być spełnione przed przyjęciem takiej uchwały w przepisie art. 37b u.p.z.p. zawierającym regulacje o charakterze proceduralnym.
Podjęcie uchwały reklamowej wymaga dokonania następujących czynności opisanych w poniższych 4 krokach:
Krok 1.
Podjęcie przez radę gminy uchwały o przygotowaniu przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) projektu uchwały reklamowej.
Krok 2.
Następny etap obejmuje sporządzenie projektu uchwały przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz zasięgnięcie opinii, uzgodnienie projektu, a także zebranie do niego uwag.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) powinien niezwłocznie:
podać do publicznej wiadomości informację o podjęciu przez radę gminy uchwały o przygotowaniu przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) projektu uchwały reklamowej oraz sporządzić projekt tej uchwały,
zasięgnąć opinii regionalnego dyrektora ochrony środowiska o projekcie uchwały reklamowej,
uzgodnić projekt uchwały z:
wojewódzkim konserwatorem zabytków w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu,
ministrem właściwym do spraw zdrowia – w zakresie zagospodarowania obszarów ochrony uzdrowiskowej,
d. zasięgnąć opinii właściwego organu Państwowej Straży Pożarnej i opinii marszałka
województwa oraz
e. ogłosić w prasie lokalnej i przez obwieszczenie oraz w sposób zwyczajowo przyjęty na
danym terenie o wyłożeniu projektu uchwały do publicznego wglądu.
Takie ogłoszenie powinno nastąpić na co najmniej 7 dni przed terminem wyłożenia. Projekt uchwały należy wyłożyć do publicznego wglądu na co najmniej 21 dni, przy czym w czasie wyłożenia i przez 14 dni po zakończeniu okresu wyłożenia zbierane są uwagi do tego projektu.
Krok 3.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) niezwłocznie rozpatruje uwagi zgłoszone przez podmioty, o których mowa powyżej, i sporządza listę nieuwzględnionych uwag.
Jeżeli wojewódzki konserwator zabytków lub minister właściwy do spraw zdrowia nie zajęli stanowiska w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu uchwały, uznaje się, że nastąpiło uzgodnienie projektu w przedłożonym brzmieniu.
Również w razie niewyrażenia opinii przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska, organ Państwowej Straży Pożarnej lub marszałka województwa w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu uchwały reklamowej, wymóg zasięgnięcia opinii uznaje się za spełniony.
Krok 4.
Rada gminy uchwala uchwałę reklamową, rozstrzygając w niej jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag nieuwzględnionych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA W LICZBACH – STAN UCHWAŁ W POLSCE
Od wprowadzenia do u.p.z.p. przepisów upoważniających samorządy gminne do podjęcia uchwały w sprawie lokalizacji reklam, obiektów małej architektury i ogrodzeń minęło już ponad 5 lat i pomimo, iż rady gmin otrzymały dodatkowe narzędzie do kształtowania ładu reklamowego, niewielu gminom udało się przyjąć uchwałę reklamową.
Wynika to przede wszystkim z faktu, że wymogi dla uchwał krajobrazowych są dość skomplikowane i wymagają konsultacji społecznych, a im większa gmina, tym trudniej dojść do rozwiązań zaaprobowanych przez wszystkie zainteresowane strony.
Doskonałym przykładem jest m.st. Warszawa, gdzie po czterech latach prac tj. w styczniu 2020 r., Rada m.st. Warszawy przyjęła uchwałę krajobrazową, a już miesiąc później Wojewoda Mazowiecki uchylił przyjęte przepisy w całości z uwagi na naruszenie prawa polegające na pominięciu konsultacji społecznych po finalnych zmianach projektu oraz nieuzgodnieniu nowych zapisów z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Skarga m. st. Warszawy na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego dotyczące uchwały krajobrazowej okazała się również bezskuteczna, gdyż Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił ją na posiedzeniu niejawnym.
Mimo wszystko, kilkanaście gmin przyjęło już uchwałę krajobrazową, a znaczna cześć jest w trakcie uchwalania lub na etapie projektu w konsultacjach.
Miastami, które skorzystały z ustawy krajobrazowej są: Nowy Sącz (uchwała przyjęta w roku 2017), Szczawno-Zdój (2018), Olsztyn (projekt wyłożony do wglądu od grudnia 2019), Cieszyn (2019), Gdańsk, Sopot, Leszno, Kraków, Bochnia (przyjęto projekt uchwały w styczniu 2020), podwarszawska gmina Piaseczno (uchwała od marca 2019).
Miejmy nadzieję, że rosnąca z roku na rok liczba uchwał reklamowych w gminach, pozwoli na efektywne uporządkowania chaosu reklamowego, który panuje w wielu miastach w Polsce.
W przypadku, gdyby mieli Państwo dodatkowe pytania związane z zagadnieniami opisanym w niniejszym opracowaniu, zachęcamy do kontaktu.
Joanna Wysocka - Rogala – adwokat w kancelarii Cogents Skibicki Dończyk Adwokaci. Specjalizuje się w prawie związanym z rynkiem nieruchomości oraz prawie korporacyjnym. W swojej praktyce koncentruje się na obsłudze podmiotów gospodarczych z polskim, jak i zagranicznym kapitałem.