W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów dnia 8 lipca 2024 r. opublikowano projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich oraz projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich. Na ten moment nie jest znany dokładny termin wejścia w życie wymienionych ustaw, ale projekty mają zostać przyjęte przez Radę Ministrów w IV. Kwartale 2024 r.
Cele projektu
Celem projektu jest wprowadzenie instytucji rejestrowanego związku partnerskiego do polskiego porządku prawnego. Wprowadzenie tej instytucji jest niezbędne do wykonania wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 12 grudnia 2023 r. w sprawie Przybyszewska i inni przeciwko Polsce, w którym ETPCz stwierdził naruszenie przez Polskę art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, tj. prawo do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego.
Zgodnie z tym wyrokiem, Polska została zobowiązana do zapewnienia ram prawnych umożliwiających parom tej samej płci odpowiednie uznanie i ochronę ich związku. Trybunał wskazał, że ochrona par tej samej płci powinna być „odpowiednia” i zapewniać prawo do wsparcia materialnego, odnosić się do spraw podatkowych i dziedziczenia, a także nakładać na partnerki i partnerów prawa i obowiązki w zakresie wzajemnej pomocy.
Podstawowe uregulowania
(i) Instytucja rejestrowanych związków partnerskich ma być dostępna dla osób pełnoletnich, przy czym należy podkreślić, że będzie dostępna zarówno dla par tej samej płci, jak i dla par różnej płci.
(ii) Rejestrowany związek partnerski wpłynie także na stan cywilny osoby, a procedura jego zawarcia będzie odbywać się przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, który będzie oceniał zdolność do zawarcia związku oraz dokonywał wpisu do rejestru związków.
(iii) Projekt zawiera uregulowania odnoszące się do majątku - w momencie zawarcia rejestrowanego związku partnerskiego partnerów połączy ustrój partnerskiej rozdzielności majątkowej. Oczywiście istnieje możliwość ustanowienia przez partnerów również partnerskiej wspólności majątkowej.
(iv) Projekt ma rozszerzyć definicję osoby bliskiej z ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
(v) Projekt przyzna prawo pochówku w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych.
Dodatkowo projekt:
umożliwi dziedziczenie ustawowe po zmarłej partnerce/zmarłym partnerze,
umożliwi zwolnienie od podatku od spadków i darowizn oraz czynności cywilnoprawnych,
wprowadzi możliwość wspólnego rozliczania osób partnerskich, które zawarły umowę o wspólności majątkowej, możliwość objęcia partnerki/partnera ubezpieczeniem zdrowotnym, reprezentowania partnerki/partnera przed urzędami i sądami,
wprowadzi prawo do renty rodzinnej w przypadku śmierci partnerki/partnera i do zasiłku opiekuńczego w przypadku konieczności sprawowania opieki nad chorą partnerką/chorym partnerem.
Niniejszy projekt ustawy należy uznać za niewątpliwie istotny i potrzebny w czasach, w których liczba małżeństw w Polsce znacząco spada, a ilość związków nieformalnych znacząco rośnie. Według Narodowego Spisu Powszechnego w 2011 roku było 316,5 tysiąca związków nieformalnych, a w 2021 roku już 552,8 tysiąca. Warto również podkreślić, że coraz więcej par, które nie zawarły związku małżeńskiego decyduje się na posiadanie dzieci. Sytuacja, w której związki nieformalne nie są uregulowane prawnie pozbawia ochrony prawnej nie tylko osób tworzących związek partnerski, ale także całych rodzin.
Zespół COGENTS
Commenti