Dnia 28 maja 2022 r. upłynął termin, do którego państwa członkowskie UE powinny wdrożyć dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 (tzw. „dyrektywa Omnibus”).
Działania niektórych podmiotów na rynku niestety nie zawsze są uczciwe. Wielu konsumentów skarży się np. na stosowanie przed przedsiębiorców praktyk polegających na podnoszeniu cen tuż przed wyprzedażą lub zamieszczanie nieprawdziwych recenzji produktów.
W odpowiedzi na te i inne nieuczciwe praktyki, przyjęta została dyrektywa Omnibus, której celem jest lepsze egzekwowanie i unowocześnienie unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta.
Nowelizacja polskiej ustawy o prawach konsumenta, regulująca te obowiązki nie została jeszcze uchwalona i jest dopiero na etapie konsultacji. Ostatni projekt Ustawy został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji 19 maja 2022 r.
Dyrektywa w przeciwieństwie do rozporządzenia staje się wiążąca wtedy, gdy dane państwo członkowskie wdroży przepisy, opierając się na regulacjach ujętych w dyrektywie, jednakże
w związku z przyjęciem tej dyrektywy – pomimo opóźnienia we wdrożeniu polskiej ustawy
- należałoby zacząć zastanawiać się, w jaki sposób dostosować swoją dokumentację oraz regulaminy do nowych przepisów, a także jak wdrożyć nowe procedury funkcjonowania np. sklepu internetowego.
Kogo dotyczyć będą zmiany? Dyrektywa odnosi się do przedsiębiorców, którzy zawierają umowy z konsumentami. Przepisy nie dotyczą jednak internetowych platform handlowych lub wyszukiwarek internetowych – chyba że są jednocześnie przedsiębiorcami zawierającymi umowy z konsumentami.
Poniżej lista najważniejszych zmian, których dotyczy dyrektywa Omnibus:
1. Ceny
Jednym z obowiązków nałożonych na przedsiębiorców, którzy decydują się na wprowadzenie w swojej ofercie obniżki ceny danego towaru lub usługi jest konieczność zamieszczenia informacji o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem tej obniżce.
W przypadku, gdy towar lub usługa będzie krócej w sprzedaży niż 30 dni, to obok informacji
o obniżonej cenie będzie trzeba wskazać informację o najniższej cenie tego produktu, która obowiązywała od dnia prowadzenia do oferty do dnia obniżki.
W odniesieniu do produktów ulegających szybkiemu zepsuciu lub posiadających krótki termin przydatności, obok obniżonej ceny należy zamieścić informację o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki.
Obowiązek ten ma przeciwdziałać sztucznemu obniżaniu cen na wyprzedażach, które jak się niekiedy okazywało, były wyższe niż ceny, które obowiązywały przed promocją.
Warto zaznaczyć, że według projektu ustawy, która ma implementować dyrektywę do polskiego porządku prawnego nieprzestrzeganie tych obowiązków zagrożone będzie karą grzywny od 20.00 zł do 40.000 zł.
2. Opinie
Konsumenci często przed dokonaniem zakupu zapoznają się z opiniami na stronie danego sklepu internetowego, czy towaru. Często okazywało się jednak, że dany przedsiębiorca np. celowo usuwa niepochlebne opinie, pozostawiając jedynie te, które oceniają pozytywnie jego towar lub usługę, lub te, którą są sponsorowane i zamieszczane przez osoby, które uzyskały z tytułu zamieszczenia takiej opinii jakąś korzyść.
Zgodnie z dyrektywą przedsiębiorca będzie mieć obowiązek zapewniania, aby opinie konsumentów o sprzedającym lub jego produkcie pochodziły od osób, które rzeczywiście ten produkt lub usługę nabyły albo z nich korzystały. Jeżeli tego nie zrobi, nie będzie mógł się nimi posługiwać, a nawet będzie mu groziła odpowiedzialność za stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych.
Zamieszczenie nieprawdziwych informacji lub brak weryfikacji źródła opinii może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji.
Zakazane również stało się „wprowadzanie na rynek pozornie identycznych produktów, które różnią się składem lub właściwościami, a różnicy tej nie da się obiektywnie uzasadnić”.
3. Transparentność
Sklepy online oraz platformy sprzedażowe będą w obowiązku ujawniać główne parametry decydujące o widoczności produktów przedstawianych konsumentowi w wyniku wyszukiwania.
Na przedsiębiorcach będzie spoczywał więc obowiązek informowania konsumentów
o zasadach i regułach pozycjonowania ofert w internetowych platformach handlowych, a także oznaczania płatnych współprac.
Chodzi więc o algorytmy, które które odpowiadają za ulokowanie danej oferty w wynikach wyszukiwania, tak aby konsument miał świadomość tego, co wpłynęło na to, że proponowany jest mu taki, a nie inny produkt.
4. Platformy sprzedażowe
Często konsumenci nabywający towary za pośrednictwem platformy zakupowej nie wiedzą, czy kupują towar od platformy, od przedsiębiorcy czy innego konsumenta. W konsekwencji, nie dysponują wiedzą, do kogo zgłosić reklamację oraz czy przysługuje im prawo odstąpienia od umowy. Zgodnie z nowymi przepisami, wszystkie platformy handlowe będą zobowiązane do jasnego informowania użytkowników, czy dany sprzedawca oferujący towary lub usługi na platformie jest przedsiębiorcą.
W przypadku sprzedawcy niebędącego przedsiębiorcą nabywcom towarów nie przysługują uprawnienia konsumenckie.
Co istotne, dostawca internetowej platformy handlowej nie będzie musiał sam weryfikować, czy dany sprzedawca jest w rzeczywistości przedsiębiorcą, czy nie, a jedynie zamieścić stosowną informację na podstawie oświadczenia odebranego uprzednio od sprzedawcy.
5. Odstąpienie od umowy
W związku z implementacją doprecyzowane zostaną również wyjątki od prawa do odstąpienia od umowy, w szczególności w zakresie umów, w ramach których, usługa została w pełni wykonana przed upływem terminu do odstąpienia od umowy.
Dyrektywa wprowadza wymóg poinformowania konsumenta, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy, a także uprzedniej i wyraźnej zgody na rozpoczęcie spełnienia świadczenia przez przedsiębiorcę należy odnosić jedynie do umów nakładających na konsumenta obowiązek zapłaty.
Nadto, w przypadku zawarcia umowy podczas wycieczki, nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta, albo podczas pokazu, przedsiębiorca nie będzie mógł przyjąć płatności przed upływem terminu do odstąpienia od umowy.
Naruszenie tego zakazu będzie stanowiło wykroczenie, podlegające karze grzywny.
Podsumowanie
Podsumowując, wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Omnibus, powinno skłonić przedsiębiorców działających w branży e-commerce do przeprowadzenia analizy dokumentów regulujących zawieranie umów sprzedaży, w szczególności regulaminów czy ogólnych warunków sprzedaży (OWU), jak również do dokonania audytów swoich platform internetowych w celu zapewnienia ich zgodności z nowymi przepisami.
Przeprowadzenie rzetelnej weryfikacji dokumentacji oraz procesów zawierania umów sprzedaży online, jak również funkcjonalności platform sprzedażowych i e-sklepów pozwoli na
dostosowanie działalności do nowych wymogów prawnych.
Iman Al-temimi – aplikantka adwokacka w kancelarii Cogents Skibicki Dończyk Adwokaci. Specjalizuje się w zagadnieniach z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego, a także problematyce związanej z doradztwem prawnym zarówno na rzecz przedsiębiorców, jak i klientów indywidualnych w związku z prowadzeniem spraw windykacyjnych i sporów sądowych.